Giáo xứ Hội Đức

Thứ năm - 01/08/2013 11:39

( Bổn Mạng : Đức Mẹ Sầu Bi )
GIÁO XỨ HỘI ĐỨC

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ :

Địa bàn mục vụ giáo xứ Hội Đức bao gồm các xã thuộc huyện Hoài Nhơn : Hoài Tân, Hoài Xuân, Hoài Thanh và Bồng Sơn. Phía Bắc giáp Tam Quan, phía nam giáp Hoài Đức, phía Tây giáp núi Cự Nghi, phía Đông giáp biển. Trung tâm sinh hoạt của Giáo xứ là nhà thờ Hội Đức, còn gọi là nhà thờ Dốc. Sở dĩ gọi là nhà thờ Dốc vì nhà thờ tọa lạc trên đỉnh dốc quốc lộ I, thuộc thôn An Dưỡng 1, xã Hoài Tân. Từ hướng Bắc vô Nam, nhà thờ ở phía bên phải quốc lộ I.

II. ĐÔI DÒNG LỊCH SỬ :

Vùng đất thuộc giáo xứ Hội Đức là một vùng đất trù phú, có nhiều sản phẩm của rẫy rừng, của ruộng đồng và biển cả. Khí hậu tương đối mát và trong lành, nhất là vùng phía Đông như Mỹ Thọ, Vạn.

Trong lịch sử loan báo Tin Mừng của Giáo phận Qui Nhơn, Hội Đức nguyên là một giáo điểm truyền giáo thuộc giáo xứ Gia Hựu. Trong báo cáo năm 1890 của Đức Cha Van Camelbecke cho biết ba cộng đoàn mới đã được thiết lập trên cánh đồng Phú Trăng^{^[1]} và các vùng lân cận đó là : Hội Đức, An Dưỡng và Tài Lương^{^[2]}. Thời điểm nầy, cha François Marie Geffroy (Cố Bửu) đang làm cha sở Gia Hựu.

Năm 1901, Cha Jean Baptiste Solvignon (Cố Lành) được bổ nhiệm làm phó xứ Gia Hựu, biệt lập tại Hội Đức. Năm 1902, Cha Jean Baptiste Solvignon được bổ nhiệm làm cha sở Lệ Sơn, Quảng Nam.

Ngày 21 tháng 3 năm 1902, Cha Pierre Marie Le Darré (Cố Châu) được bổ nhiệm đến thay thế cha Jean Baptiste Solvignon. Năm 1903, cha Pierre Marie Le Darré được bổ nhiệm làm cha sở Hội Đức. Từ thời điểm nầy, Hội Đức là một giáo xứ có cha sở thường xuyên chăm sóc mục vụ.

1. Cha Pierre Marie Le Darré (1903-1906)

Cha Pierre Marie Le Darré sinh ngày 30 tháng 10 năm 1876 tại giáo xứ St. Martin, giáo phận Quimper, nước Pháp. Thụ phong linh mục ngày 23 tháng 6 năm 1901. Sau khi thụ phong linh mục, cha được bổ nhiệm làm việc tại giáo phận Đông Đàng Trong. Ngày 13 tháng 11 năm 1901, cha lên đường nhận nhiệm sở. Cha học tiếng Việt tại Xóm Quán, thuộc giáo xứ Tân Dinh ngày nay. Năm 1903, cha nhận nhiệm sở Hội Đức.

Cha Le Darré xây dựng nhà thờ Hội Đức và đặt một quả chuông lớn có ghi dòng kỷ niệm sự kiện các kitô hữu đã bị Văn Thân sát hại tại cánh đồng Phú Trăng năm 1885^{^[3]}. Khi nhà thờ hoàn thành, Mẹ Maria được chọn làm bổn mạng của giáo xứ với tước hiệu Nữ Vương Các Thánh Tử Đạo, thánh lễ bổn mạng được cử hành vào ngày lễ Đức Mẹ Sầu Bi, ngày 15 tháng 9 hằng năm.

Theo sổ Hôn phối của giáo xứ Hội Đức đuợc lưu trữ tại Tòa Giám Mục Qui Nhơn, đôi hôn phối đầu tiên được cha Le Darré chứng hôn tại nhà thờ Trung Yên vào ngày 14 tháng 11 năm 1903 với chữ ký cha sở Hội Đức. Đôi hôn phối thứ hai được cha Le Darré chứng hôn tại nhà thờ Nữ Vương Các Thánh Tử Đạo Hội Đức vào ngày 28 tháng 11 năm 1903. Theo sổ Hôn phối nầy, chúng ta biết được các nhà thờ giáo họ thuộc giáo xứ Hội Đức trong thời điểm 1903 đến 1906: Trung Yên, Thế Lại, An Dưỡng, An Dinh, Bàu Lác, Đệ Đức, Tân Đức, Thuận Hòa, An Hòa, Mỹ Thọ.

2. Cha Charles Vallet (1906-1909)

Sau thời gian làm việc mệt nhọc, tháng 10 năm 1906, cha Le Darré phải đi dưỡng bệnh ở Hồng Kông. Cha Charles Vallet được bổ nhiệm đến thay cho cha Le Darré. Cha Charles Vallet làm cha sở Hội Đức cho đến năm 1909.

3. Cha Augustin Tardieu (1909-1916)

Tháng 7 năm 1909, cha Augustin Tardieu được bổ nhiệm làm cha sở Hội Đức. Cha Augustin Tardieu thông minh và năng nổ củng cố cộng đoàn sau cuộc khủng hoảng chung trong các giáo xứ Bắc Bình Định. Từ năm 1906 đến năm 1908, các tân tòng xuất giáo hàng loạt vì sợ có thể xảy ra một cuộc bách hại như cuộc bách hại của Văn Thân vào năm 1885.

Cha Augustin Tardieu thăm viếng, qui tụ, an ủi các tín hữu. Cha xây dựng trường học, qui tụ con em đến trường. Đây là một trong những trường đầu tiên được thiết lập nhằm phát triển dân trí trong giáo phận. Thống kê năm 1916, giáo xứ Hội Đức có 892 tín hữu trong 15 giáo họ ^{^[4]}. Trong thời điểm cha Augustin Tardieu làm cha sở Hội Đức, có các cha phụ tá : Cha Anrê Cậy (1910); cha Phêrô Nguyễn Chánh ( 1912-1915 ).

4. Cha Matthêu Nhuận ( 1916-1927 )
5. Cha Toma Nguyễn Đức Luận ( 10/1927-7/1928)
6. Cha Jean François Porcher ( 7/1928-10/7/1933)

Cơn bão đêm 16 tháng 10 năm 1932 đã gây nhiều thiệt hại cho cư dân trong vùng và các cơ sở vật chất của giáo xứ. Nhà thờ Hội Đức đã được cha Porcher xây dựng lại từ đống đỗ nát. Ngày 25 tháng 5 năm 1933, Đức Cha Augustin Tardieu, cựu cha sở Hội Đức đã cử hành Lễ khánh thành nhà thờ.
Đang hết sức hết lòng phục vụ đoàn chiên, thình lình trong đêm ngày 9 rạng sáng ngày 10 tháng 7 năm 1933, cha Jean François Porcher bị xuất huyết đường ruột, bác sĩ từ Bồng Sơn đến chăm sóc nhưng không qua khỏi. Cha Jean François Porcher đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 18 giờ 30 ngày 10 tháng 7 năm 1933. Thánh lễ an táng được cử hành lúc 17 giờ ngày 11 tháng 7 năm 1933. Thi hài của cha Jean François Porcher được an táng tại cung thánh nhà thờ Hội Đức ^{^[5]}.

7. Cha Phêrô Nhì ( 1933-1943)
Cha Phêrô Nhì sinh năm 1883 tại Sông Cát, giáo xứ Làng Sông, thụ phong linh mục năm 1913. Cha được bổ nhiệm làm cha sở Hội Đức thay cho cha Porcher vừa mới qua đời. Thời điểm cha Phêrô Nhì làm cha sở Hội Đức, giáo xứ Hội Đức có 1.220 tín hữu trong16 giáo họ : Hội Đức ( 186 ); Hòa Trung ( 43 ); Tân Đức ( 93 ); An Dưỡng ( 53 ); Tài Lương Đông ( 80 ); Tài Lương Tây ( 70 ); An Lương ( 27 ); Tấn Thạnh ( 43 ); Tăng Long ( 47 ); Lâm Trước ( 09 ); Trường An ( 14 ); Thiện Đức ( 21 ); Cự Nghi ( 07 ); Ngọc An ( 135 ); Vạn ( 47 ); Mỹ Thọ ( 334 ) ^{^[6]}.

8. Cha Gioan Bt. Nguyễn Đức Quảng ( 1943-1952 )

Khi Cha Phêrô Nhì được bổ nhiệm làm cha sở Đồng Dài, cha Gioan Bt. Nguyễn Đức Quảng được bổ nhiệm làm cha sở Hội Đức.

9. Cha Antôn Hồ Ngọc Hạnh ( 1952-1957 )

Cha Hạnh xây dựng nhà xứ Hội Đức tân kỳ và khang trang.

10. Cha Alexis Lê Trung Hậu ( 1957-1958 )
11. Cha Gioakim Đoàn Kim Hiền ( 1958-1960 )
12. Cha Phêrô Trịnh Hoài Ân ( 1960-1963 )

Có cha Micae Ngô Trung Lành phụ tá biệt lập ở Mỹ Thọ và các sư huynh Dòng Thánh Giuse giúp mục vụ tại Mỹ Thọ.

13. Cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa ( 1963- 1970 )

Khi làm cha sở Hội Đức, Cha Gioakim Đoàn Kim Hiền đã xây một nhà đa dụng tại Bồng Sơn. Cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa xây dựng trường trung học Thánh Mẫu tại Bồng Sơn.

Tháng 10 năm 1965, Nhà thờ Hội Đức bị đạn cannon. Cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa dời cư sở đến Bồng Sơn.

Cuối năm 1964, cha Tôma Bùi Đức đang làm việc ở Trung Tín, Quảng Ngãi di cư về ở Bồng Sơn. Cuối năm 1965, Cha Micae Ngô Trung Lành đang làm việc tại Mỹ Thọ cũng di cư về Bồng Sơn. Cả hai cha cùng làm việc mục vụ với cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa tại Bồng Sơn. Lúc bấy giờ, giáo dân giáo xứ Hội Đức cũng như các giáo xứ trong vùng như Đồng Quả, Gia Chiểu, Đồng Dài di cư tản mát đó đây, một số tập trung về Bồng Sơn, một số di cư vào phía Nam.

Theo thống kê hằng năm trong lịch giáo phận cho thấy con số giáo dân giảm dần:

NĂM	1964	1965	1966	1967	1968	1969	1970
SỐ GD.	3.010	3.446	3.144	1.611	1.432	1.325	1.234

Năm 1967, cha Micae Ngô Trung Lành được bổ nhiệm làm cha sở Xuân Quang. Năm 1970, Cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa được bổ nhiệm làm cha sở Nam Bình.

14. Khi Cha Gioakim Huỳnh Văn Hóa được bổ nhiệm làm cha sở Nam Bình. Cha Tôma Bùi Đức làm cha sở Hội Đức, ở tại Bồng Sơn (1970- 1971). Cuối năm 1971, cha Tôma được bổ nhiệm làm cha sở Xuân Quang.

15. Cha Phêrô Nguyễn Quang Báu, ở tại Bồng Sơn (1972-1975)

16. Cha Phêrô Nguyễn Kỳ Hội, ở tại Bồng Sơn (1975-1984).

Như vậy, trong thời gian từ năm 1965 đến năm 1984, các thời cha sở Hội Đức đều ở tại Bồng Sơn. Toàn bộ cơ sở vật chất tại Hội Đức đã bị chiến tranh tàn phá bình địa. Sau khi cha Hội qua đời tại Bồng Sơn (năm 1984), Nhà nước trưng dụng toàn bộ cơ sở vật chất của giáo xứ tại Bồng Sơn để mở rộng bệnh viện Đa khoa khu vực Bồng Sơn.

III. GIÁO XỨ HỘI ĐỨC

TỪ 30/04/1975 ĐẾN NAY

Trong chiến tranh, giáo dân Hội Đức ly tán. Sau khi hòa bình vãn hồi, nhiều gia đình đã ổn định đời sống nơi vùng đất mới, một số ít giáo dân hồi cư về quê hương. Các cơ sở vật chất của giáo xứ Hội Đức và các giáo họ đã bị chiến tranh tàn phá. Thống kê cuối năm 2011 sau đây cho thấy hiện tình của giáo xứ Hội Đức :

STT	GIÁO HỌ	ĐỊA CHỈ	HIỆN TÌNH GIÁO DÂN		NHÀ THỜ
STT	GIÁO HỌ	ĐỊA CHỈ	GIA ĐÌNH	GIÁO DÂN	NHÀ THỜ
01	Hội Đức	Gia Hội, Hoài Tân	54	197	Còn nền
02	Tân Đức	Đệ Đức, Hoài Tân	25	94	Còn nền
03	An Dưỡng	An Dưỡng, Hoài Tân	18	81	Còn tường
04	Hoài Trung	Hoài Trung, Hoài Xuân	04	18	Bình địa
05	Ngọc An	Ngọc An, Hoài Thanh Tây	07	29	Còn nền
06	Trung Lương	Trung Lương, Bồng Sơn	13	45	Còn nền
07	Trung Yên	Thị trấn Bồng Sơn	52	212	Xây trường học
08	Bồng Sơn	Thị trấn Bồng Sơn	25	76	Bệnh viện
TỔNG CỘNG			198	752

Hiện nay giáo dân phải đến nhà thờ Đại Bình để cử hành phụng vụ và lãnh nhận các bí tích. Cha sở Đại Bình phải cáng đáng chăm sóc mục vụ cho giáo dân. Về phía giáo dân, việc đi lại của các cụ già và trẻ em để hoàn thành bổn phận và thỏa nguyện nhu cầu sinh hoạt tôn giáo là một sự trắc trở. Về phía linh mục, phục vụ nhu cầu tôn giáo cho giáo dân trên một địa bàn mục vụ quá rộng lớn là một gánh nặng trách nhiệm. Do đó, mong mỏi của linh mục cũng như giáo dân là làm sao tái lập được nhà thờ để thuận lợi phục vụ cho nhu cầu tâm linh tôn giáo.

[1] Thuộc thôn Đệ Đức III, xã Hoài Tân, huyện Hoài Nhơn. Cánh đồng nầy toạ lạc giữa trụ cây số Km 1141 cách Hà Nội 969 km, cách thành phố HCM 750 km và trụ cây số km 1142 cách thị trấn Bồng Sơn 03 km, cách Quảng Ngãi 85 km.
[2] Mgr. Van Camelbecke, Rapport de 1890, Archivesmep. Mepasie.org
[3] Quả chuông nầy hiện nay được đặt tại tháp chuông nhà thờ Gò Thị
[4] Mémorial Mission de Qui Nhơn 1916, p. 118.
[5] - Archivesmep.Mepasie.org/ La Notice Nécrologie de Jean François Porcher .
- Cha Gioakim Đoàn Kim Hiền, cựu cha sở Hội Đức, hiện nay đang nghỉ hưu tại Tòa Giám Mục Qui Nhơn, cho biết mộ cha Porcher có tấm bia đặt sát vách bên phải cung thánh nhà thờ (từ trên cung thánh nhìn xuống). Trong chiến tranh nhà thờ đã bị tàn phá, không biết ngôi mộ và tấm bia hiện nay ra sao. Hy vọng tìm lại được ngôi mộ của ngài.
[6] Mission de Qui Nhon, Compte-Rendu 1940-1941, p.12

Tác giả bài viết: Lm. Gioan Võ Đình Đệ

Tags: Ôn cố tri tân