Giảng lễ giỗ Đức cha Lambert de la Motte tại Xuân Quang

Thứ tư - 14/06/2017 12:13

Giảng lễ giỗ Đức cha Lambert de la Motte tại Xuân Quang
Ngày 14/6/2017
Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính

Hôm nay, Giáo xứ bổng trở nên đông vui hơn nhờ các anh chị em trong hiệp hội MTGQN Tại Thế tổ chức lễ giỗ Đức cha Lambert de la Motte (1659-1679), Giám mục đầu tiên của Giáo phận chúng ta, trước kia là giáo phận Đàng Trong, đồng thời cũng là đấng sáng lập hội dòng MTG. Nhà thờ nhỏ, khuôn viên chật hẹp nhưng chúng tôi có những đôi tay rộng mở, nhất là Giáo xứ chúng tôi cùng chung với anh chị em một tấm lòng kính yêu, tri ân đối với vị giám mục đầu tiên của giáo phận mà công lao không thể nào cân đo đong đếm bằng tần suất những chuyến đi. Thực tế, Đức cha Lambert đã đến và ở trong giáo phận của mình chỉ có hai lần, tổng thời gian chỉ khoảng hơn 13 tháng trong suốt 19 năm làm giám mục: lần thứ I vào năm 1671 và lần thứ II vào năm 1675. Nhưng điều quan trọng hơn cả là di sản ngài đã để lại cho hậu thế.

Khoắc khoải, lo lắng, … đó là những từ mà chúng ta có thể nói về Đức cha Lambert de la Motte khi vì tình hình bất an, những cơn bách hại liên tục của các vua chúa Việt Nam mà ngài đã phải đành lòng sống xa cách giáo phận. “Cách mặt nhưng không xa lòng”, có trái tim người cha nào cảm thấy bình an khi con cái lâm nguy mà mình không thể ở gần bên để chia sẻ nỗi đau, thậm chí có thể hy sinh mạng sống vì con cái chứ? Trong bức thư viết cho giáo dân Đàng Trong[1] năm 1666, ngài viết: “Anh chị em có thể chắc chắn về tình yêu mà tôi dành cho anh chị em và tình yêu ấy thật lớn lao đến nỗi có thể nói rằng nó đã thiêu đốt tôi, … Nhu cầu của anh chị em đã khiến tôi hằng ngày luôn than vãn dưới chân Đức Giêsu Kitô để cầu xin lòng nhân lành của Ngài cho phép tôi đến với anh chị em, để đem đến cho anh chị em sự trợ giúp của một chủ chăn đích thật. Tôi sẽ không vui sướng chừng nào chưa được hiến cuộc sống mình vì lợi ích của linh hồn anh chị em; vì thật sự nếu tôi ao ước được sống giữa anh chị em thì tôi vẫn còn một ao ước lớn lao hơn đó là được chết vì anh chị em. Thật sự, chết vì anh chị em không phải là điều tôi làm quá điều tôi phải làm, vì Chúa chúng ta là Đức Giêsu Kitô đã làm như thế và Ngài cũng muốn tôi làm như thế.”

Và cũng trong bức thư trên, khi không thể gởi thêm các thừa sai đến được, ngài rất quan tâm đến việc đào tạo hàng giáo sĩ địa phương để đáp ứng nhu cầu của giáo dân trong giáo phận. Ngài viết: “Anh chị em cho tôi xin lời khuyên bằng cách nào mà tôi có thể đến Đàng Trong được. Còn nếu do sự an bài của Thiên Chúa mà tôi không thể đến đấy được … thì tôi xin anh chị em để ý xem có ai hiền lành thánh thiện nhất trong anh chị em rồi gởi họ đi tàu thuyền đến với tôi để sau khi huấn luyện cho họ có khả năng làm linh mục, tôi sẽ truyền chức cho họ để họ đến nuôi dưỡng anh chị em bằng lời Chúa và thi hành các bí tích. Điều khiến tôi thuận tình theo ý kiến này là nỗi lo sợ người ta sẽ ra lệnh cấm những người ngoại quốc đến Đàng Trong và trong trường hợp ấy anh chị em sẽ không hoàn toàn thiếu linh mục.”

Cuối cùng rồi Thiên Chúa cũng không thể mãi làm ngơ trước tấm lòng tha thiết của một vị mục tử đối với đàn chiên mình như thế, nên ngài cũng đã đến được Đàng Trong lần đầu tiên. Ngày 01.9.1671, Ngài đặt chân lên xứ Lâm Tuyền (ngày nay là Chợ Mới, Nha Trang) và rồi từ đó đi Nha Ru (Ninh Hòa), rồi Nước Mặn (Qui Nhơn). Ngày 1.11, lễ Các Thánh, Đức cha rời Nước Mặn lên đường đi Quảng Ngãi. Và tại đây, khoảng trước ngày lễ Giáng Sinh năm 1671, Ngài đã lập dòng MTG Đàng Trong tại An Chỉ, trong căn nhà của một bà góa đạo đức tên là Lucia Ký, với những thành viên đã được các thừa sai chuẩn bị trước đó.

Tuy nhiên, câu chuyện bên lề mà tôi đặc biệt muốn nhắc đến ở đây được kể ra trong Ký Sự của cha Vachet, vị thừa sai đồng hành cùng với Đức cha Lambert trong chuyến viếng thăm Đàng Trong lần đầu tiên này. Cha Vachet viết: “Hương thơm nhân đức của các chị em đã kéo đến với họ một phụ nữ trẻ, tuổi 25, mà chồng cô ta đã bỏ cô ta từ hồi cô mới 16 tuổi. Cô ta tự thấy mình không xứng đáng được nhận vào với các nữ tỳ của Chúa Giêsu Kitô, đã xin các thừa sai thương cho được cất một chòi lá bên cạnh nhà dòng, hầu có thể bắt chước các chị em ít nữa là một phần nào đó, theo sức mình. Chúng tôi đã bằng lòng chấp thuận lời xin của cô ta, hơn nữa, chúng tôi hay biết là cách đây đã 3 năm, cô ta đã được cha Hainques rửa tội, và cô ta đã nghe lời khuyên của ngài mà từ bỏ mọi hão vọng trần thế này”. Tôi không nói đây là lý do phát sinh ra Hiệp hội MTG Tại Thế bởi vì theo sử liệu thì Hiệp hội này đã được Đức Cha Lambert thành lập trước đó, vào năm 1670 tại Juthia. Tôi chỉ nhắc đến chị phụ nữ trẻ này như một hình tượng mẫu cho các anh chị em MTGTT. Nói như thế cũng không phải tôi có ý nói rằng các chị em đây đều là những người bị chồng bỏ hay khuyến khích các chị bỏ chồng để gia nhập MTGTT đâu, bởi vì đây không phải là điều kiện để gia nhập hội. Tôi chỉ muốn nói đến tinh thần của chị phụ nữ trẻ này như một cách thế khác để sống linh đạo MTG của Đức cha Lambert mà không cần phải là những nữ tu kín cổng cao tường.

Trong giáo hội, chúng ta cần có những bước đi sáng tạo về cách hiểu và sống đức tin. Giáo hội chúng ta dựa vào truyền thống, vào tông truyền, dựa vào những cái chấm cái phết của lề luật. Truyền thống vẫn luôn có giá trị của nó, thế nhưng chúng ta không thể quá bám víu vào truyền thống đến nỗi không đáp ứng với những dấu hiệu rõ ràng của thời đại, những thời điềm. Giáo Hội luôn bước về phía trước. Bước đi có nghĩa là sẵn sàng để thay đổi, để thích ứng với thời đại. Điều này rất phù hợp với bài Tin Mừng mà chúng ta vừa nghe: “Ðừng tưởng Ta đến để bãi bỏ Lề luật hay các Tiên tri: Ta đến không phải để bãi bỏ, mà là để làm trọn”(Mt 5,17-19).

Theo linh đạo đấng sáng lập Đức cha Lambert de la Motte, các anh chị em phục vụ như “men nước trời”, và như lời Hiến chế Lumen Gentium, anh chị em được kêu gọi sống “trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian, góp phần thánh hóa thế gian từ bên trong, như những nắm men” (số 31). Mỗi người giáo dân là một tông đồ và là nhà truyền giáo qua đời sống đức tin gương mẫu để thánh hóa những công việc trần thế mà Đức Piô XII gọi là “consecratio mundi” (thánh hiến thế trần). Vào thời đại của chúng ta, bổn phận này đã thường xuyên được nhắc đến và trở nên cấp bách vì nó là nhu cầu thật sự. Dấn thân vào công việc trần thế, qua chứng từ đời sống của mình, người giáo dân làm cho Đức Kitô hiện diện trong thế gian. “Làm cho Giáo hội hiện diện và tác động trong những nơi chốn mà chỉ nhờ họ, Giáo hội mới có thể trở thành muối của trần gian” (Lumen Gentium, số 33). Đây là ơn gọi thực sự của người giáo dân chứ không phải là một việc làm có tính thời vụ và tùy chọn. Ơn gọi này đặc biệt dành cho giáo dân và thật cần thiết cho Giáo Hội.

Ngày lễ giỗ hôm nay không chỉ là một buổi lễ tưởng niệm, ghi nhớ công lao của bậc tiền nhân mà là một nhắc nhớ để hậu thế hiện tại hóa tinh thần của bậc cha ông. Chúng ta ghi ơn Đức cha Lambert đã để lại một linh đạo mà các nữ tu MTG cũng như các thành viên hiệp hội MTGTT theo đuổi tùy theo hoàn cảnh và tình trạng của mình. Người Việt thường đốt vàng mã để gởi cho người chết trong ngày lễ giỗ. Tôi còn biết ngoài tiền bạc, quần áo, xe cộ…. người ta đốt cả hình cô ca sĩ chân dài Hồ Ngọc Hà để gởi cho người thân đã qua đời. Không ai tin rằng gởi quà theo cách “phi truyền thống” này có thể đến tay người nhận. Nhưng trong thánh lễ giỗ hôm nay, chúng ta có thể dâng lên những tâm nguyện, những tâm tình tạ ơn vì những di sản to lớn mà Đức cha đã để lại cho giáo phận, cho hội dòng. Đồng thời, chúng ta cầu xin ngài cầu bầu cho giáo phận, vẫn còn đó những khó khăn của thời thế thời cuộc, nhất là nhân dịp mừng kỷ niệm 400 năm Loan Báo Tin Mừng sắp đến.

[1] Adrien Launay, Histoire de la mission de Cochinchine, 1658-1823, Tome I, Paris, tr. 60-62, bản dịch của Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính.

Tác giả bài viết: Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính.

Tags: Giáo xứ Xuân Quang, Giảng lễ riêng