LỜI NÓI ĐẦU
 
Ngay từ thời Giáo Hội sơ khai, đã có những giáo dân, nam cũng như nữ, được mời gọi tích cực tham gia vào việc điều hành các công việc của cộng đoàn. Khi thiết lập những cộng đoàn mới, các nhà truyền giáo đều cắt đặt những giáo dân nhiệt thành và giàu khả năng để giúp các vị hướng dẫn sinh hoạt, dạy giáo lý và giải quyết các khó khăn cộng đoàn có thể gặp phải. Tại giáo phận Qui Nhơn, Thánh Giám mục Stêphanô Thể đã chú tâm đào tạo tầng lớp giáo chức và giao cho họ trọng trách phát triển cộng đoàn. Hoa quả đẹp nhất chính là Thánh Trùm Cả Anrê Nguyễn Kim Thông. Trước kia, tổ chức này được gọi là Ban Chức việc, ngày nay được gọi là Hội đồng Giáo xứ.

Hai Hiến chế Tín lý và Mục vụ về Giáo Hội, và Sắc lệnh về tông đồ giáo dân của Công đồng Vaticanô II nhấn mạnh cái nhìn thần học về Giáo Hội như là Dân Thiên Chúa, trong đó người giáo dân giữ vai trò hết sức quan trọng, cách riêng trong giáo xứ. Những điều Công đồng nói về giáo dân trước hết được áp dụng cho các thành viên Hội đồng Giáo xứ, những người được đề cử vào cương vị đi đầu và phục vụ cộng đoàn.

«Giáo dân góp phần tích cực vào đời sống và hoạt động của Giáo Hội, nhờ được tham dự vào chức vụ của Chúa Kitô là tư tế, ngôn sứ và là vua. Trong những cộng đoàn của Giáo Hội, hoạt động của họ cần thiết đến nỗi nếu không có hoạt động đó, chính hoạt động tông đồ của các vị chủ chăn thường không thể đạt được đầy đủ kết quả. Cũng như giáo dân nam nữ đã giúp Thánh Phaolô trong việc rao giảng Phúc Âm (x. Cv 18,18-26; Rm 16,3), những người giáo dân có tinh thần tông đồ đích thực cũng đang trợ giúp những anh em thiếu thốn và nâng đỡ tinh thần các vị chủ chăn và các tín hữu khác (x. 1Cr 16,17-18). Vì được nuôi dưỡng nhờ tham dự cách tích cực vào đời sống phụng vụ của cộng đoàn, chính họ nhiệt thành góp phần vào những công cuộc tông đồ của chính cộng đoàn đó: họ đem những người có lẽ đang xa lạc trở về với Giáo Hội. Họ cộng tác đắc lực vào việc rao truyền Lời Chúa, nhất là bằng việc dạy giáo lý. Họ đem khả năng của mình làm cho việc coi sóc các linh hồn và cả việc quản trị tài sản của Giáo Hội sinh hiệu quả hơn.

Giáo xứ là một hình thức tông đồ cộng đồng kiểu mẫu, vì đó là nơi qui tụ mọi hạng người thành một cộng đoàn và đem họ vào tinh thần đại đồng của Giáo Hội. Giáo dân nên tập thói quen cộng tác chặt chẽ với các linh mục của mình để hoạt động trong giáo xứ. Họ cũng nên có thói quen trình bày với cộng đoàn Giáo Hội những vấn đề riêng của mình hay của cả thế giới, hoặc những vấn đề liên quan tới phần rỗi mọi người để cùng nhau góp ý kiến, nghiên cứu và giải quyết. Họ cũng phải tùy sức mà cố gắng đóng góp vào mọi công cuộc tông đồ và truyền giáo của gia đình Giáo Hội địa phương» (Sắc lệnh về tông đồ giáo dân, số 10).

Thượng Hội Đồng Giám Mục năm 1987 đã bàn riêng về "Ơn gọi và sứ mệnh của người tín hữu giáo dân trong Giáo Hội và thế giới", được Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đúc kết trong Tông huấn “Các Kitô hữu giáo dân” (1988). Tông huấn đặc biệt nhấn mạnh chiều kích hiệp thông trong Giáo Hội nói chung cũng như các cộng đoàn Giáo Hội tại các đia phương nói riêng. Trong đó giáo dân có trách nhiệm tham gia vào ba chức vụ rao giảng, tư tế và quản trị (số 14), đảm nhận lãnh vực trần thế (số 15) và được kêu gọi để nên thánh (số 16 và 17). Cách riêng giáo dân được mời gọi tham gia vào đời sống hiệp thông có cơ cấu của Giáo Hội (số 18-20).

«Việc hiệp thông của Giáo Hội mặc dầu có tầm vóc bao quát hoàn vũ, nhưng nó được diễn tả một cách rõ ràng và gần gũi nhất ở trong giáo xứ. Giáo xứ là đơn vị địa phương của Giáo Hội. Nói một cách khác chính là Giáo Hội sống giữa con cái nam nữ của mình» (Tông huấn
“Các Kitô hữu giáo dân”, số 26).

Việc xây dựng tình hiệp thông trong giáo xứ chính là để đẩy mạnh hiệu năng truyền giáo. Tông huấn nhấn mạnh cách riêng tới vai trò giáo dân trong lãnh vực truyền giáo: «Trong hiện tình, các tín hữu giáo dân có thể và phải nỗ lực làm sao cho việc hiệp thông Giáo Hội được nẩy nở trong lòng giáo xứ có một nghị lực truyền giáo cho những người chưa tin, và cho những ai đã tin mà lại bê tha trong đời sống đạo của mình» (Tông huấn “Các Kitô hữu giáo dân”, số 27)

Theo những giáo huấn trên đây của Giáo Hội, những anh chị em được tín nhiệm vào các chức vụ trong Hội đồng Giáo xứ cần ý thức mình đang được vinh dự cùng với các chủ chăn chia sẻ trách nhiệm của vị Mục Tử tối cao là Chúa Giêsu Kitô, Đấng đến không phải để được kẻ hầu người hạ, nhưng luôn hạ mình phục vụ đến hiến dâng chính mạng sống mình (x. Mc 10,45).

Với tinh thần ấy, nội dung bản Quy chế này không phải là những luật lệ ràng buộc, nhưng là những định hướng cần thiết để tạo thuận lợi cho việc xây dựng giáo xứ thành một cộng đoàn Giáo Hội hiệp thông có sự tham gia của mọi người, một cách có tổ chức và hữu hiệu.