Giáo phận Qui Nhơn

Cha Honoré Dupont Minh (1859-1885)

Ngài chỉ được làm nhà truyền giáo trong vài tháng thế nhưng đã làm được rất nhiều trong những số ngày ít oi đó. Ngài đã đạt được nước trời và để lại những gương mẫu thánh thiện và cao quý cho trần gian. Defunctus adhuc loquitur (Tuy đã chết rồi nhưng vẫn còn lên tiếng – Dt 11, 4). Cho đến tận hôm nay, chúng ta không biết một chi tiết nào về cái chết của ngài, cũng như về các thừa sai Guégan và Barrat. Chỉ có các thiên thần trên trời hay các đao phủ mới có thể nói cho chúng ta biết cực hình nào các ngài đã phải chịu, lòng can đảm nào mà các ngài chứng tỏ, và với niềm hạnh phúc nào mà các ngài đã dâng hiến mạng sống mình cho Thiên Chúa và Giáo Hội.   

Đấng tài hoa thác là thể phách: Cha Lucien Escalère (Cố Dõng)

Trong một bản tin ngày 5 tháng Ba (1935), tờ Bulletin de la Société des Missions Étrangères de Paris đã đưa tin: “Cha Escalère, thuộc miền truyền giáo Qui nhơn, thông tín viên của Viện Viễn Đông Bác Cổ Pháp (EFEO), ngày hôm qua đã có bài tham luận rất đầy đủ tài liệu về “Chà Bàn-Bình Định, Lịch sử và khảo cổ” tại Viện bảo tàng Louis Finot (Hà Nội). Đề tài có thể hơi khô khan đối với người “ngoại đạo” nhưng không như vậy đối với công chúng toàn những nhà chuyên môn của EFEO. Một tờ báo của Hà Nội đã viết rằng bài tham luận của cha Escalère không chỉ rất chính xác và đầy đủ tài liệu mà còn rất có hồn và với thẩm quyền của một người đã có một thời gian lâu dài gắn bó với đất Bình Định”

Từ Qui Nhơn đến Châu Me

Phong cảnh miền đất này không thiếu gì vẻ đẹp; chỉ có một khuyết điểm là nó cứ luôn một cảnh, từ bắc vào nam, từ nam ra bắc. Trước mắt bạn, phía bên trái, đi lên hướng bắc, toàn núi là núi, phần lớn đều trọc lóc như đầu của ông giáo sư già; chung quanh là cánh đồng này tiếp nối những cánh đồng khác; đây đó ở giữa là làng mạc bao quanh là những lùm cây; gần làng có ngôi đình chùa, đẹp xấu tùy theo độ giàu có của cư dân, nơi thờ những thành hoàng; thi thoảng ta băng qua khu chợ, nơi các bà các cô mua bán, và nhất là buôn chuyện.

Các thừa sai (MEP) ở Giáo phận Qui Nhơn

Trong gần hai thế kỷ, từ Sông Gianh (Quảng Bình) đến biên giới Xiêm La chỉ có một miền truyền giáo: địa phận Đàng Trong (tiền thân của giáo phận Qui Nhơn). Vào năm 1844, vị Đại diện tông tòa là Chân phước Cuénot (Thể)[1] đã tách địa phận Đàng Trong thành Tây Đàng Trong (6 tỉnh phía nam và Cao Mên) và Đông Đàng Trong, và vào năm 1850 ngài đã thiết lập Bắc Đàng Trong (Huế). Thật thú vị khi tìm hiểu xem có bao nhiêu thừa sai MEP làm việc trong lãnh thổ rộng lớn này của chúng ta từ năm 1659 đến 1850, những thừa sai này ra sao và những thừa sai chấp nhận chết trong địa phận chúng ta họ đã phục vụ bao nhiêu năm.

Cha André Marie Garin Châu (1854 -1885)

Cha Garin đến Văn Bân vào tháng Ba năm ấy: người Annam ở vùng này chưa bao giờ thấy một người Âu châu nên họ đón tiếp ngài bằng sự tò mò đến độ quấy rầy nhưng rất niềm nở. Suốt cả ngày và đêm hôm sau, có đến mấy trăm người bu quanh vị thừa sai, chiêm ngưỡng làn da trắng, dáng cao, chòm râu dài, họ ngạc nhiên khi nghe ngài nói ngôn ngữ của họ. Họ kháo với nhau: - Ông nầy làm thế nào ở Pháp mà nói được tiếng Annam trong khi bọn Tàu ở sát cạnh đây lại không nói được? Buổi sáng, lại một đám đông kéo đến chật nhà.