Tường trình thường niên năm 1876 của Địa phận Đông Đàng Trong (Qui Nhơn)

Chúa nhật - 25/08/2024 18:37

Đức cha Eugeniô Charbonnier Trí

Giám mục Đại diện Tông tòa Đông Đàng Trong (Qui Nhơn)

từ năm 1864 đến1878

TƯỜNG TRÌNH THƯỜNG NIÊN NĂM 1876

Địa phận Đông Đàng Trong (Qui Nhơn)

Địa phận Đông Đàng Trong đặc biệt chịu ảnh hưởng nặng nề trong năm 1876. Cái chết của cha Perrot[1] đã lấy đi một thừa sai có năng lực và nhiệt thành. Bước đầu truyền giáo của người đồng sự quá cố này đã khiến cho giám mục có được những niềm hy vọng lớn nhất. Chúa thấy ngài đã chín muồi nên rước về trời. Nhiều thừa sai khác, sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đã phải ra ngoài địa phận để được chăm sóc theo yêu cầu tình trạng sức khỏe của mình. Dịch tả đã tàn phá một số địa sở, và nhiều khu vực của Giáo miền, các đồng sự chúng tôi liên tục phải sống trong tình trạng báo động.

Tuy nhiên, không thiếu những niềm an ủi đối với các thừa sai Đông Đàng Trong. Ở một số địa phương, đặc biệt là ở địa sở (Gia Hựu) của cha Geffroy,[2] đã có một phong trào cải đạo, tuy chưa đạt được những kết quả mong muốn nhưng vẫn khơi dậy những hy vọng tốt đẹp nhất cho tương lai. Nếu những tân tòng này không sống trong những nỗi sợ hãi liên tục, thì những cuộc cải đạo sẽ nhiều hơn ở khắp nơi. Chính ma quỷ cũng công khai tham gia vào việc cản trở này. Cha Geffroy, trong một bức thư gửi Đức cha Charbonnier, đã kể câu chuyện mà chúng tôi xin được phép kể lại đây. Ngài viết:

“Ma quỷ muốn ngăn cản một tân tòng rửa tội. Anh 30 tuổi. Suốt thời gian học kinh và nghe giảng dạy, anh luôn phải hứng chịu ma quỷ tinh ranh quấy rối. Tuy nhiên, anh không nản lòng, và rất vui mừng khi biết rằng tôi đã nhận làm phép rửa tội cho anh. Đến ngày đã định, anh chuẩn bị đi đến nhà thờ sớm cùng với người vợ trẻ và đứa con còn đang bú. Tuy nhiên, khi anh rời khỏi nhà, cách nhà thờ chưa đầy một cây số, ma quỷ đã chiếm lấy anh và dẫn anh đi lạc ra vùng nông thôn. Vợ anh quá mệt vì chạy đuổi theo nên đã bỏ anh vì sợ bỏ lỡ lễ rửa tội của mình. Sau hàng nghìn lần chạy lòng vòng, người đàn ông của chúng ta cuối cùng cũng thấy mình đang đứng trước cửa nhà một giáo dân mà anh ta quen biết. Vào lúc ấy, người đàn ông bất hạnh thấy đau đớn dữ dội, người giáo dân kia cho anh uống một ít thuốc và khi thấy anh đã bình tĩnh hơn nên đưa anh ta đến nhà thờ. Thật không may, lễ rửa tội sắp kết thúc. Khi biết điều này, người dự tòng bắt đầu khóc, vì anh rất mong muốn được rửa tội. Khi biết được những sự cố này, tôi nói với anh rằng tôi sẽ ban bí tích tái sinh cho anh ấy ngay tối hôm ấy. Anh lập tức chuẩn bị với niềm vui. Mọi việc diễn ra tốt đẹp cho đến khi xức dầu dự tòng. Đột nhiên, anh ta hoảng sợ, mở to mắt, hơi thở dồn dập và cố chạy trốn. Tuy nhiên, sau khi được xức dầu, anh trở nên bình tĩnh hơn. Anh trả lời các câu hỏi với giọng nói tự tin và bày tỏ đức tin. Trước câu hỏi cuối cùng, anh chưa kịp trả lời thì một lần nữa, con quỷ chiếm lấy và ném anh xuống đất. Anh run rẩy toàn thân, cử động nhanh và co giật. Anh đang cố gắng chạy trốn. Đầu anh ta lắc mạnh, nếu tự nhiên thì không thể làm được; cơ thể anh ta toát ra nhiều mồ hôi nóng hầm hầm. Bản thân tôi cũng thấy run lên, tôi hét lên: “Hãy giữ đầu anh ấy để tôi đổ nước rửa tội”. Cuối cùng, nước thánh chảy trên trán anh, tôi đọc công thức và ngay lập tức, mọi sự bình yên trở lại. Tôi ra lệnh cho anh ta đứng dậy, anh ta làm việc đó một cách thoải mái như thể không có chuyện gì bất thường xảy ra, và kể từ ngày đó, sự an bình và sức khỏe của anh ta vẫn không ngừng tốt lên”.

Đức Giám mục Charbonnier viết: “Việc xây dựng các nhà thờ vẫn tiếp tục trong Giáo miền cách hăng say. Đó là một ân phúc của Chúa nhân lành, đem lại những kết quả tuyệt vời cho giáo dân cũng như người ngoại giáo. Quý cha sẽ đánh giá dựa trên đoạn trích này từ thư của cha Fourmond.[3] Ngài viết:

“Con xin Đức cha cùng con tạ ơn Chúa nhân lành và Đức Mẹ đã che chở chúng con trong việc xây dựng nhà thờ Phú Hòa. Tất cả diễn ra không có một tai nạn hay rắc rối nào. Một đám đông giáo dân và ngoại giáo tụ tập trong vườn nhà thờ, nhưng không một lời lăng mạ, không tranh cãi, không roi đòn trừng phạt. Còn đối với những người đến dâng của lễ cho nhà thờ, xét về số lượng thì người ngoại đạo đông hơn giáo dân. Nhưng các giáo dân đã vượt qua họ về sự hào phóng, hẳn nhiên rồi. Mặc dù nghèo khổ, họ vẫn mang đến cho con 3.000 đồng tiền xâu mà con tin chắc rằng sẽ rất đẹp lòng Đức Trinh Nữ, 15 con heo, 9 con bò, 4 con trâu, đây là thực đơn cho bữa ăn tối mà tất cả những người có mặt đều được tham dự. Đây là một ví dụ về những gì diễn ra với mỗi lần xây dựng một nhà thờ. Giáo dân vui mừng và những người ngoại giáo thán phục. Nếu không vì sợ các quan lại thì chắc chắn sẽ có một số đông người cải đạo. Họ lớn tiếng nói rằng đạo của chúng ta tốt đẹp hơn, an ủi hơn, hợp lý hơn đạo của họ rất nhiều”.

Xin Chúa chúc lành cho những chuẩn bị tốt đẹp này và ban cho các đồng sự của chúng ta một mùa lúa bội thu!

[1] Pierre Perrot Nghiêm (1840-1876), đến Đông Đàng Trong năm 1872 và phục vụ tại Bình Định, Phú Yên, Hoa Vông. Ngài bị sốt và mất ngày 14 tháng 3 năm 1876, sau 4 năm làm việc, hưởng dương 36 tuổi. (các chú thích trong bài là của người dịch)

[2] François Geffroy Bửu (1843-1918), học tiếng Việt tại Gò Xoài, một họ nhánh gần địa sở Gia Hựu mà lúc bấy giờ là Tòa giám mục và Sở quản lý. Ngài gặp khó khăn trong việc ăn uống vì bàn ăn của Đức Cha Charbonnier rất thanh đạm. Ngài nói: “Cơm và thức ăn Việt Nam khiến tôi khó nuốt nhưng phải quen thôi!”. Sau này, ngài làm cha sở Gia Hựu trong 39 năm. Sau khi ngài mất, cha Pierre Le Darré Châu (1876-1945) được cử đến làm cha sở Gia Hựu và chính ngài đã xây dựng nhà thờ Gia Hựu: Tháp cao 25m, dài 60m, rộng 30m; sân tiền đường rộng 30m x 10m có 6 bậc cấp. Cha Geffroy Bửu và cha Darré Châu rất có công với địa sở Gia Hựu nên có câu đối trong phòng khách nhà xứ rằng: Cột thờ Châu chói lói chốn nam Gia / Nền thánh Bửu lẫy lừng an cảnh Hựu.

[3] Constant Fourmond Thủ (1847-1901), học tiếng Việt tại Gia Hựu, phục vụ tại Cù Và, Gia Hựu, Nước Nhỉ. Năm 1873, ngài làm cha sở Phú Hòa và Trung Sơn, Quảng Ngãi, xây dựng Nhà thờ Phú Hòa.

Tác giả bài viết: Lm. Phaolô Nguyễn Minh Chính chuyển ngữ