Văn hóa tôn giáo

Có nhiều điều hơn nữa để biết về cha De Rhodes trong cuốn sách này. Nguyên gốc của bản dịch này là luận án tiến sĩ tại khoa Giáo sử Đại học Giáo Hoàng Gregoriana (Pontificia Università Gregoriana), Roma, được viết bằng tiếng Anh với tựa đề: “Evangelization of culture and inculturation of faith: Alexandre de Rhodes, S.J. (1593-1660) and his mission in Vietnam”, được đánh giá xuất sắc “Summa Cum Laude”. Tác giả là người Việt đầu tiên đạt học vị Tiến sĩ Lịch sử Giáo hội, đã dành tặng luận án của mình cho Giáo hội Việt Nam nhân Năm Thánh 2009-2010 kỷ niệm 350 năm thiết lập hai hạt Đại diện Tông tòa đầu tiên (1659-2009) là Đàng Trong và Đàng Ngoài, kỷ niệm 50 năm thiết lập hàng giáo phẩm tại Việt Nam (1960-2010). Đặc biệt, luận án được dành tặng để kỷ niệm 350 năm ngày qua đời của cha Alexandre de Rhodes (05 tháng 11 năm 1660 - 2010), nhân vật chính trong câu chuyện và là “người xây dựng nền tảng cho Kitô giáo Việt Nam” (founder of the Vietnamese Christianity),[3] ngoài những công trạng khác về giáo lý, văn hóa và đặc biệt là chữ Quốc ngữ.

Sấm truyền ca là bộ sách lục bát bằng chữ Nôm diễn thơ năm quyển đầu của Kinh Thánh Cựu Ước, do Lm. Lữ Y Đoan (1613-1678) thực hiện trước năm 1670, được ông Phan Văn Cận chuyển sang chữ Quốc ngữ năm 1820. Sấm truyền ca có giá trị cả về văn chương, tư tưởng và đạo lý, ra đời trước truyện Kiều của cụ Nguyễn Du 150 năm.

Tuồng nầy đã được trình diễn ở họ đạo nhà thờ Chợ Quán lần đầu tiên ngày 13 tháng 07 năm 1887 trước, năm sau mới đươc in thành sách. Vậy thì thời gian ra đời thiệt sự của nó đâu chừng 1885, chớ không phải con số 1888 như sách in dầu rằng theo thông lệ con số trên sách xuất bản được coi là chánh thức.Tuồng Joseph không được nhiều người biết cho tới khi ông Vương Hồng Sển cho GS Nguyễn Văn Trung mượn bản mà chỉ mình ông có vì mua trước chiến tranh Thế giới lần 1, và GS NVT trình bày với học giới trước năm 1975 bằng mấy lời giới thiệu ngắn.

Với vị trí và tầm quan trọng của mình, nhà in Làng Sông dường như đã che khuất một cơ sở văn hóa lớn cũng tại Làng Sông nhưng ít được biết đến là Thư viện Nhà chung (Bibliothèque de la Mission), hay chính xác và rõ ràng hơn vì nó có một tên gọi: Thư viện Espérance (Bibliothèque de l’Espérance). Có thể nó ít được biết đến hay nhắc đến vì độc giả giới hạn của thư viện là các linh mục trong địa phận, các thầy đại chủng sinh. Nhưng không thể nào không đề cập đến thư viện này vì đây là một thư viện có thể gọi là lớn ở Việt Nam vào những năm đầu thế kỷ XX với 30.000 đầu sách,

Ngày 05/12/2022, chúng tôi gửi lên Internet bài viết “Tin vui về Văn học Công giáo”, với lời mời gọi mọi người giúp tìm phiên bản chép tay của Paulus Tạo và các thông tin khác về bộ Sấm Truyền Ca cũng như các tài liệu cổ khác về văn học Công giáo, bằng Quốc ngữ hoặc Hán Nôm.

Đối với giáo lý Công giáo thì không có chuyện “đầu thai hóa kiếp”: “Chúa Giêsu Kitô vốn dĩ là Thiên Chúa, mà không nghĩ phải nhất quyết duy trì địa vị ngang hàng với Thiên Chúa, nhưng đã hoàn toàn trút bỏ vinh quang, mặc lấy thân phận nô lệ, trở nên giống như phàm nhân sống như người trần thế…”(Pl 2, 6-11). Do đó không thể sử dụng từ ngữ “đầu thai” trong trường hợp của Đức Giêsu.