Lược sử Giáo xứ Đồng Tiến

GIÁO XỨ ĐỒNG TIẾN

Bổn mạng : Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ
           Giới cận của giáo xứ Đồng Tiến được xác định như sau: Phía Đông giáp giáo xứ Hòa Ninh và giáo xứ Chính Tòa, phía Tây giáp giáo xứ Xuân Quang, phía Nam giáp giáo xứ Qui Hiệp, phía Bắc giáp giáo xứ Qui Đức.
          Địa bàn của giáo xứ gồm phần đất phía Tây đường Phó Đức Chính; phía Bắc đường Lý Thường Kiệt và đường Nguyễn Thái Học giáp Phạm Ngũ Lão của phường Lê Hồng Phong; phía Tây đường Nguyễn Tất Thành giáp với đường Lý Thường Kiệt (Bắc) và đường Vũ Bảo (Nam) của phường Lý Thường Kiệt; phía Bắc đường Vũ Bảo, đường Võ Mười và đường Võ Văn Dũng của phường Ngô Mây.
          Trung tâm sinh hoạt của giáo xứ là nhà thờ Đồng Tiến, tọa lạc tại số 27 đường Nguyễn Thị Minh Khai, thành phố Qui Nhơn.
 

        
II. ĐÔI DÒNG LỊCH SỬ
1. Giai đoạn hình thành
Năm 1962, cha Luy Cao Đức Thuận[1] đã lập một trường tiểu học trên vùng đất thuộc xóm Đông, thôn Xuân Quang, thị xã Qui Nhơn.[2] Tháng 08 năm 1963, ba nữ tu Dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn: nữ tu Justine Trần Thị Thu Cúc, nữ tu Brigitte Nguyễn Thị Trọn và nữ tu Antonia Nguyễn Thị Bảo đến phụ trách các lớp tiểu học của trường nầy.
          Số học sinh đến trường ngày càng đông. Tháng 09 năm 1963, cha Thuận khởi công xây dựng ngôi trường mới với tên gọi trường Mẫu Giáo Đồng Tiến.[3] Cuối năm 1965, công trình đã hoàn thành với dãy nhà dài 42m, rộng 8m, một trệt một lầu. Trong thời gian xây dựng (1963-1965), cha đã bố trí tại công trình một phòng làm nhà nguyện. Lúc đầu, cha đến dâng lễ cho các nữ tu và những tín hữu xung quanh trong vùng vào ngày Chúa Nhật.
Kể từ tháng 10 năm 1964, giáo dân các giáo xứ trong vùng chiến tranh di cư về thị xã. Số giáo dân đến tạm cư ở vùng Đồng Tiến ngày càng đông, lúc bấy giờ nơi đây chỉ là bãi cát hoang. Ngày Chúa nhật cũng như ngày thường, họ cùng nhau đến dâng lễ tại nguyện đường của trường Mẫu Giáo Đồng Tiến nầy.
Tháng 06 năm 1967, cha Cao Đức Thuận được thuyên chuyển về Sài Gòn, Đức cha Đôminicô Hoàng Văn Đoàn bổ nhiệm cha Phêrô Nguyễn Đình Đệ, nguyên là cha phó nhà thờ Chính tòa Qui Nhơn thay thế công việc của cha Thuận tại Đồng Tiến. Lúc bấy giờ, Đồng Tiến được kể là một giáo họ của giáo xứ Chính tòa Qui Nhơn.
2. Thành lập giáo xứ
Ngày 27 tháng 07 năm 1967, Đức cha Đominicô Hoàng Văn Đoàn đã ký văn bản chính thức thiết lập giáo xứ Đồng Tiến và bổ nhiệm cha Phêrô Nguyễn Đình Đệ làm cha sở, tạm dùng nguyện đường trường Đồng Tiến làm nhà thờ của giáo xứ.
          Qua văn bản thành lập giáo xứ, Đức Giám mục đã phân định ranh giới của giáo xứ Đồng Tiến như sau: Phía Đông và phía Bắc giáp sân bay, phía Nam giáp đường Nguyễn Thế Khuyến, phía Tây giáp núi Bà Hoả. Ngoài ra, cha sở Đồng Tiến còn có nhiệm vụ coi sóc Trung tâm Cải huấn, Quân Y viện và trại Bảo an đoàn.[4]
          Nếu cha Cao Đức Thuận đã có công trong việc sáng lập và xây dựng trường tiểu học Đồng Tiến, làm cái nôi cho giáo xứ, thì cha Phêrô Nguyễn Đình Đệ lại có công làm cho cái nôi lớn lên và phát triển. Cha xây dựng những cơ sở vật chất, lập nền móng đạo đức cho giáo xứ non trẻ nầy.
          Trước hết cha xây dựng ngôi thánh đường trên lô đất có chiều dài 95m, rộng 45m, khởi công năm 1967 và hoàn thành năm 1968. Một năm sau, nhà xứ cũng được hoàn thành.
Khi nhà xứ vừa hoàn thành, số giáo dân về thị xã ngày càng đông. Ngôi thánh đường bé nhỏ không đủ sức dung nạp số người đến tham dự Thánh lễ. Theo sổ tất niên của giáo phận năm 1970, số giáo dân Đồng Tiến là 1.761 người. Để đáp ứng nhu cầu mục vụ, cha Nguyễn Đình Đệ lại phải nghĩ đến việc mở rộng ngôi thánh đường. Công trình tái kiến thiết đã khởi sự năm 1970 và hoàn thành năm 1973.
 Mô hình ngôi thánh đường được kiến trúc theo hình Thánh giá. Mỗi cánh Thánh giá dài 15m, rộng 9m. Thân Thánh giá dài 32m, rộng 11m. Phần đầu Thánh giá dùng làm phòng thánh, phần giữa dùng làm cung thánh, còn phần thân đổ bê tông cốt sắt, dành cho giáo dân. Phía trên dùng làm sân thượng. Giữa sân thượng có đặt một tượng Đức Mẹ Vô Nhiễm nguyên tội, cao 4m. Mặt tiền ngôi thánh đường như tấm phông đứng sừng sững sau tượng Đức Mẹ, được xây theo hình tam giác cân, cao 15m. Trên đỉnh, lệch một bên, có cây Thánh giá rộng 2m, dài 5m, thân kéo dài xuống khoản 1/3 mặt tiền, hướng về phía Đông.
Lúc bấy giờ Đồng Tiến là một giáo xứ mới thành lập, còn non trẻ. Giáo dân từ vùng chiến tranh về tạm cư nơi đây. Cha sở phải vất vả rất nhiều để tạo được một nề nếp đạo đức theo kiểu các giáo xứ truyền thống lâu đời. Cha đã chia giáo xứ thành bốn giáo họ như sau:
1. Giáo họ Anrê Năm Thuông
2. Giáo họ Vô Nhiễm
3. Giáo họ Thánh giá
4. Giáo họ Giuse
Nói đến công cuộc xây dựng và phát triển giáo xứ, chúng ta không thể quên sự đóng góp của các Nữ tu dạy trường Tiểu học Đồng Tiến. Cộng tác đắc lực với cha Thuận và cha Đệ trong mọi công việc của trường là Nữ tu Justine, hiệu trưởng của trường. Có thể nói, lúc bấy giờ, trường Tiểu học Đồng Tiến có tiếng nhất trong giáo phận và là một trong những trường hoàn chỉnh nhất trong thị xã Qui Nhơn, vì nơi đây dạy hai chương trình Pháp và Việt song đôi nhau.
Sau những năm tháng vất vả kiến thiết và phát triển giáo xứ, thình lình cha Nguyễn Đình Đệ đã ngã bệnh. Tháng 10 năm 1974 cha về Sàigòn chữa bệnh.
Tháng 11 năm 1974, Đức cha Phaolô Huỳnh Đông Các bổ nhiệm cha Antôn Hoàng Tiến Nam làm cha sở Đồng Tiến. Trong cuộc chiến năm 1975, cha Nam cùng giáo dân đi tránh bom đạn. Sau khi hoà bình vãn hồi, số giáo dân chỉ còn lại vài trăm người.
Ngày 06 tháng 06 năm 1975, Đức cha Phaolô bổ nhiệm cha Phêrô Huỳnh Kim Lăng, nguyên là Hiệu trưởng trường Tư thục Vi Nhân về trông coi giáo xứ nầy. Trong thời điểm nầy các nữ tu Dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn vẫn tiếp tục làm việc ở trường. Nhưng sau đó không lâu, Sở Giáo dục đã thông báo: “Tư nhân không được mở trường tư thục, kể cả đoàn thể tôn giáo”. Cùng thời gian ấy, đại diện của Sở Giáo dục đến xin mượn trường Đồng Tiến. Ngày 20 tháng 08 năm 1975 Sở Giáo dục tiếp quản trường Đồng Tiến và sinh hoạt cho đến ngày nay.
Như vậy, sau năm 1975, các cơ sở vật chất của giáo xứ Đồng Tiến chỉ còn lại nhà thờ và nhà xứ. Nhưng qua thời gian, hai cơ sở trên đã bị xuống cấp và hư hại nặng. Ngày 16 tháng 08 năm 1977, cha Huỳnh Kim Lăng đã cho sửa lại nhà xứ bằng những vật liệu đơn giản sẵn có và đã hoàn thành vào ngày 15 tháng 09 năm 1977. Đến ngày 15 tháng 08 năm 1991, cha quyết định thay tôn, lợp ngói cả nhà thờ lẫn nhà xứ. Tháp chuông, đường vào nhà thờ, nhà xứ và tường rào cũng được xây dựng trong dịp nầy và đã hoàn thành ngày 13 tháng 03 năm 1993.
Sau một thời gian cống hiến sức lực để phục vụ, cha Phêrô cảm thấy không còn đủ khả năng đảm trách công việc mục vụ được nữa, nên đã xin Đức Giám mục về nghỉ tại nhà hưu dưỡng. Đức Giám mục đã chấp thuận và bổ nhiệm cha Phanxicô Xaviê Lữ Minh Điểm, nguyên là cha phó nhà thờ Chính tòa Qui Nhơn làm cha sở Đồng Tiến ngày 03 tháng 09 năm 1995.
Công việc đầu tiên của cha Điểm là sắp xếp lại Hội đồng giáo xứ để trợ giúp cha trong công việc mục vụ. Kế đến, cha đi thăm từng gia đình giáo dân, tạo mối dây liên kết thân thiện giữa cha sở và giáo dân, đồng thời tìm hiểu để mong đáp ứng nhu cầu và nguyện vọng của giáo dân. Qua các cuộc thăm viếng và trò chuyện, biết được nguyện vọng của giáo dân muốn đưa hai gia đình giáo dân đang ở trong khuôn viên ra khỏi khuôn viên nhà thờ, cha đã thương lượng, dàn xếp và sự việc diễn tiến tốt đẹp.
Vào ngày 09 tháng 02 năm 1998, cha Điểm đã cho khởi công nới phía sau hai cánh nhà thờ dài 37m, rộng 5m, xây gạch, lợp tôn. Cánh phía Bắc dùng làm kho, cánh phía Nam dùng làm phòng giáo lý. Trong dịp nầy, cha cũng cho thay lại toàn bộ cửa sổ, cửa chính, sửa lại cung thánh, lát gạch lòng nền nhà thờ, sân thượng, nhà xứ, xây lại tường rào.v.v. và đã hoàn thành ngày 28 tháng 05 năm 1998. Một thời gian sau, sân hai bên hông nhà thờ được bêtông hóa và tượng Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời được đặt trước tiền đường vào ngày 21 tháng 11 năm 2000. Trước năm 1975, bổn mạng của giáo xứ mừng vào ngày lễ Đức Mẹ Khiết Tâm, năm 1975 cha Huỳnh Kim Lăng xin Đức Giám mục cho mừng ngày Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời.
Vào ngày 03 tháng 02 năm 2003, có một gia đình trong giáo xứ tình nguyện dâng cúng bàn thờ đá. Bàn thờ được lắp đặt vào ngày 19 tháng 03 năm 2003 và được dâng lễ đầu tiên kính thánh Giuse, bổn mạng của một trong bốn giáo họ. Đức cha Phêrô Nguyễn Soạn về thăm viếng mục vụ và làm phép bàn thờ vào ngày 31 tháng 08 năm 2003.
Để củng cố đức tin cho dân Chúa, trước Thánh lễ Chúa nhật cha dành 15 phút để dạy giáo lý chung cho giáo dân. Có hai nữ tu Dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn đến giúp mục vụ hằng tuần vào ngày Chúa nhật. Sau Thánh lễ ngày thường, cha thường ôn hát cộng đồng khoảng từ  5-7 phút để chuẩn bị cho việc cử hành phụng vụ ngày hôm sau.
Mỗi tối, một số bà mẹ thiện chí thường đến sớm, quét dọn, rồi cùng cha sở lần hạt trước Thánh Thể. Cha cũng nhờ các bà thăm viếng và an ủi những người khô khan nguội lạnh trễ nải, đói khổ. Nhờ đó, nhiều người đã trở lại và số giáo dân ngày càng gia tăng.
 Chỉ cần nêu lên vài con số tiêu biểu:

Sau thời  gian làm việc tại Đồng Tiến, cha Điểm được bổ nhiệm làm cha sở Qui Hoà, cha Phêrô Nguyễn Công Sanh được bổ nhiệm làm cha sở Đồng Tiến. Lễ bàn giao được Đức Giám mục Phêrô Nguyễn Soạn chủ tọa vào ngày 19 tháng 06 năm 2005.
Năm 2014, cha Anrê Hoàng Minh Tâm được Đức cha Matthêô Nguyễn Văn Khôi bổ nhiệm làm cha sở Đồng Tiến cho đến nay.

3. Các cha sở
1. Cha Phêrô Nguyễn Đình Đệ (1967-1974).
2. Cha Antôn Hoàng Tiến Nam (1974-1975).
3. Cha Phêrô Huỳnh Kim Lăng (1975-1995).
4. Cha Phanxicô Xaviê Lữ Minh Điểm (1995-2005).
5. Cha Phêrô Nguyễn Công Sanh (2005-2014).
6. Cha Anrê Hoàng Minh Tâm (2014-…).

III. HIỆN TÌNH GIÁO XỨ (cuối năm 2017)

          IV. LINH MỤC, TU SĨ XUẤT THÂN TỪ GIÁO XỨ