Bài diễn thuyết của ông Nguyễn Văn Tố (29/5/1941)

Chúa nhật - 17/04/2022 19:09

Ông Nguyễn Văn Tố đọc bài diễn thuyết

Khánh thành đài kỷ niệm cha Alexandre de Rhodes (29/5/1941):

Bài diễn thuyết của ông Nguyễn Văn Tố

Không bao giờ tôi được cái hân hạnh thay mặt Hội truyền bá Quốc ngữ và Hội Trí Tri Bắc kỳ đến dự một buổi lễ khánh thành có ý nghĩa cao quý như buổi hôm nay.

Thực thế: buổi hôm nay là buổi kỷ niệm một nhà trước thuật đã có cái công lớn đem truyền bá chữ Quốc ngữ, là chữ viết tiếng nước nhà, là chữ mà chỉ phải học có hai ba tháng là đọc được viết được, tức là cái lợi khí vô song cho nền học phổ thông của cả quốc dân.

Nhà trước thuật ấy là một vị cố người Pháp tên là Alexandre de Rhodes thường dịch là A-lịch-sơn Đắc-lộ, sang đây truyền giáo hồi vua Lê chúa Trịnh, xuất bản trước tiên – vào khoảng năm 1654 – một quyển giáo lý quốc âm và một quyển tự vị tiếng ta, hiện nay vẫn còn giá trị lắm.

Đã hay rằng sự nghiệp của người ta như cái xe, như giấy dán, tan hợp dễ dàng, song ngẫm ra mới biết cái công truyền bá chữ Quốc ngữ lúc ban đầu không phải là nhỏ, có lẽ chẳng kém gì cái công của những bậc đã phát minh ra chữ Quốc ngữ, tức là những vị cố đạo Bồ Đào Nha và những giáo sĩ Việt Nam mà sử học chưa cho biết rõ.

Cái bia dựng đây có ý ghi chép cái sự nghiệp cụ Đắc-lộ đối với việc truyền bá chữ Quốc ngữ trong buổi sơ khai. Hội đồng tổ chức đã khéo chọn một khoảng đất tráng lệ, đầy những lịch sử, để biểu hiệu cho việc học trong nước. Đối với chúng tôi, lại còn ngụ một ý thâm trầm, là nhắc nhở đến cái bổn phận thiêng liêng đi truyền bá chữ Quốc ngữ trong đám dân nghèo thất học. Mỗi khi qua đây, nhớ đến một bên là đền thờ một vị thần Nho học, một bên là đài kỷ niệm một thày truyền giáo đã có công với chữ Quốc ngữ. Cái công ấy cũng ngang với công của ông Hàn Thuyên về đời nhà Trần mà người ta thường gọi là ông tổ chữ Nôm, dẫu ngàn thu vẫn còn ghi nhớ, vẫn tôn làm những bậc tiền phong cho hai thời kỳ quốc học, là thời kỳ học Nho và thời học Nôm.

(Trung hòa nhật báo, Số 2547, 7 Tháng Sáu 1941)

Tác giả bài viết: Trung hòa nhật báo, Số 2547, 7 Tháng Sáu 1941

Tags: văn hóa xã hội